خبرگزاری بیشتر گروه بین الملل – آذر مهدوان: «ما کتاب اقتصاد نوشتیم» بیانیه حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان است که برای تعریف مدیریت اقتصادی این حزب ارائه شده است و اکنون برای اولین بار در 10 روز گذشته قیمت دلار در ترکیه افزایش یافته است. دو برابر شد. دلار دو رقمی در ترکیه خط قرمزی برای این کشور به نظر می رسد و شهروندان آن را شکست دولت در خرد اقتصادی می دانند.
این روزها قیمت هر دلار در ترکیه بین 10 تا 14 لیر است و بر اساس آخرین گزارش ها قیمت هر دلار در صرافی ها 12 لیر و 67 کوره معامله می شود که با وجود اعتراضات مردمی دولت اردوغان، توضیحی نمی داند
با این حال، قبل از پرداختن به پیامدهای بحران اقتصادی ترکیه در حیات سیاسی دولت کنونی ترکیه، بهتر است نگاهی به روند اقتصادی 20 ساله ترکیه در دوره ACP و ACP داشته باشیم.
فراز و نشیب های اقتصاد ترکیه در دوران حکومت اردوغان فراز و نشیب های زیادی داشت. زمانی که اردوغان و حزبش به قدرت رسیدند، اقتصاد ترکیه شکست خورد.
اکنون سال 2001 به عنوان سال بحران اقتصادی کشور در نظر گرفته می شود. در آن زمان، اقتصاد ترکیه با رویدادهای نشست شورای امنیت ملی در 19 فوریه 2001 متزلزل شد. مناظره سیاسی بین رئیس جمهور احمد نجدت سزر و نخست وزیر ترکیه بولنت اجویت کافی بود تا این کشور یک شبه جمع شود. پس از این بحران بود که اردوغان و حزبش با وعده های اقتصادی توانستند قدرت را در دست بگیرند. ایجاد شرایط خصوصی سازی در نهادهای اقتصادی، باز شدن درهای کشور به روی سرمایه گذاران خارجی که منجر به ورود نقدینگی به کشور شد، پایان بدهی کشور به صندوق بین المللی پول تا سال 2013، توسعه ساخت و ساز و تورم تک رقمی وضعیت اقتصادی کشور بهبود یافته است. . اما پس از ثبت تورم تک رقمی 8.19 درصدی در سال 2004، بانک مرکزی فضا را برای حذف صفر در نظر گرفت و در سال 2005 صفرهای معادل صفر از لیر ترکیه حذف شد.
اردوغان در آن زمان گفت: «از شر اسکناس‌هایمان خلاص شدیم! “خوشحالیم که اعتبار لیر را پس دادیم.”
حتی صندوق بین المللی پول نیز در گزارش بعدی خود درباره پیشرفت ترکیه، تجربه ترکیه در حذف پول صفر را تجربه موفقی توصیف کرد.
اگرچه اصلاحات اقتصادی دولت ترکیه باعث افزایش محبوبیت اردوغان در جامعه شد، اما این موفقیت های اقتصادی به زودی به بحران اقتصادی دیگری در ترکیه منجر شد. بحران مالی سال 2008 بدترین فاجعه اقتصادی در جهان از زمان رکود سال 1929 بود و ترکیه نیز از این بحران در امان نماند و اقتصاد این کشور تورم دو رقمی را در 11.7 ثبت کرد.
دلار در راه کودتا و تنش راهبان آمریکایی
اگرچه ترکیه مانند سایر کشورها با اقداماتی توانسته از بحران سال 2008 عبور کند، اما این بار ترکیه به دلیل برخی تحولات سیاسی از جمله حملات انتحاری در سال 2016 و کودتای نافرجام، شکست اقتصادی دیگری را تجربه کرده است. این توسعه اعتبار امنیتی را کاهش داده و صنعت گردشگری کشور را تحت تاثیر قرار داده است.
در آن زمان 13 درصد از تولید ناخالص ملی سالانه به صنعت گردشگری کشور اختصاص داشت، اما تحولات سال 2016 حدود 40 درصد از درآمدهای گردشگری کشور را کاهش داد. این کاهش متعاقباً تأثیر مستقیمی بر بیکاری و رکود بازار داشت، اما این روند به یک کودتا محدود نشد و تنش‌های اقتصادی ترکیه با دستگیری روحانی آمریکایی جانسون برانسون به اوج خود رسید. راهب برانسون در سال 2016 توسط دولت ترکیه به اتهام دست داشتن در کودتای نافرجام دستگیر شد. در سال 2017، دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق ایالات متحده، خواستار آزادی وی شد، اما ترکیه پاسخ مثبتی نداد.
اردوغان برای آزادی راهب برانسون خواستار استرداد فتح الله گولن عامل کودتای سال 2016 به آمریکا شد. ایالات متحده نه تنها با این شرط مخالف بود، بلکه به ترکیه در مورد تحریم ها هشدار داد. بحث داغ مقامات ترکیه و آمریکا که می توان از آن به غرور سیاسی تعبیر کرد، به قیمت دلار در ترکیه دامن زد به طوری که در سال 2018 قیمت یک دلار در ترکیه از کانال لیر ترکیه عبور کرد و با افزایش قیمت همراه شد. 7.21 روبرو. در آن زمان اردوغان از مردم خواست برای مقابله با روند کاهشی، ارزهای خارجی خود را به لیر و طلا تبدیل کنند و به تقویت ارزش پول ملی کمک کند.
اردوغان همچنین در سخنانی گفت: کسانی که ارز زیر بالش دارند، بیایند و آنها را تبدیل به طلا و لیر کنند. لیر و طلا را ارزشمندتر کنید.
اگرچه درخواست اردوغان مورد استقبال مردم قرار می گیرد، اما تاثیر حمایت مردمی در برابر کاهش ارزش لیر ترکیه چند روز بیشتر دوام نمی آورد. کاهش 3 درصدی رشد اقتصادی بین سال‌های 2016 تا 2018 ترکیه را عملاً در آستانه سقوط قرار داده است. این امر باعث شد تا ترکیه این بار تسلیم فشارهای آمریکا شود و پس از 3 سال و 1 ماه و 15 روز راهب آمریکایی را آزاد کند تا از فشار اقتصادی کشور خلاص شود.
موج جدیدی از بحران در اقتصاد ترکیه
در آن زمان ترکیه توانست تا حدودی خود را از بحران اقتصادی نجات دهد اما اکنون دولت بار دیگر با مشکل کاهش ارزش لیر در این کشور مواجه شده است. افزایش چند روزه قیمت دلار به دلایل متعددی برمی گردد که اولین دلیل آن تصمیم بانک مرکزی ترکیه برای کاهش مجدد نرخ بهره است که بازار مالی این کشور را به لرزه درآورد و لیر ترکیه. در برابر دلار جایگاه خود را از دست داده و همچنان در روند نزولی قرار دارد. دلیل دوم سایه تیره روابط واشنگتن و آنکارا و پیامدهای اقتصادی آن برای ترکیه است. ادامه تنش ها بر سر خرید سامانه های موشکی اس-400 بین واشنگتن و آنکارا، تهدیدها و اقدامات دولت آمریکا برای اعمال برخی تحریم ها علیه ترکیه موضوعی است که با وجود تلاش های مقامات ترکیه حل نشده باقی مانده است.
از سوی دیگر، اظهارات اخیر اردوغان درباره برخی عملیات ها در خاک سوریه از جمله دلایلی است که بر بازار ترکیه تاثیر گذاشته است. بسیاری از کارشناسان و دیگر رهبران احزاب معتقدند که اردوغان این روزها با چند اظهارنظر تند قیمت دلار را در ترکیه افزایش داده است. به عنوان مثال، اظهارات اردوغان مبنی بر اینکه “رقابت در نرخ ارز منجر به افزایش سرمایه گذاری، تولید و اشتغال می شود” باز هم بر ارزش دلار تاثیر گذاشته است، همانطور که تحولات اخیر در شرق مدیترانه و کشورهای اطراف این دریا در برابر ترکیه تاثیرگذار بوده است. بر اقتصاد کشور تاثیر گذاشت.
این در حالی است که تصمیم روز گذشته دادگاه ترکیه در مورد ادامه حبس “عثمان کاوالا” ترکیه ای، قیمت دلار را از کانال 12 به 12.67 لیر افزایش داد. ماه گذشته، اردوغان تهدید کرد که سفرای 10 کشور از جمله ایالات متحده، آلمان و فرانسه را پس از اینکه برخی کشورها ادعا کردند کاوالا باید آزاد شود، اخراج خواهد کرد. این احتمال وجود دارد که تصمیم دولت آنکارا در مورد کاوالا همچنان به اختلافات ترکیه و غرب ادامه دهد.
درخواست برای برگزاری انتخابات فوری
اگرچه در نشست اخیر شورای عالی امنیت ملی به ریاست اردوغان وضعیت کشور در زمینه هایی مانند تولید و صادرات مطلوب توصیف شد، اما دولت تاکید دارد که اهداف چشم انداز 2023 به زودی محقق خواهد شد، اما آنچه می بینیم اعتراضات خیابانی است. از جمله تظاهرات در استانبول و آنکارا که نشان می دهد دولت راه دشواری برای برآوردن نیازهای اجتماعی دارد. از سوی دیگر، تحولات اقتصادی اخیر بهترین فرصت را به مخالفان داده است تا با انتقادهای تند دولت آنکارا را به چالش بکشند. البته رهبر این منتقدان «کمال ک ق l چ çdaro غ lu» رهبر حزب جمهوری خواه ترکیه است. تلاش های او برای سرنگونی اردوغان همچنان با جدیت زیر نظر است. K لی l چ çdaro او lu هر بار که هر تصمیم دولتی اشتباه است به حزب عدالت و توسعه حمله می کند و این حزب را شایسته اداره کشور نمی داند. رهبر حزب جمهوری خواه خلق بارها بر لزوم برگزاری انتخابات زودهنگام تاکید کرده و اکنون که قیمت دلار در حال افزایش است با قاطعیت بیشتری بر طبل انتخابات زودهنگام می کوبد، استفاده از بوروکرات های ناکارآمد شرایطی را ایجاد کرده که کشور را به هرج و مرج می کشاند. و تخریب اگر از موقعیت اجتماعی خود مطمئن و مطمئن هستند، همین الان صندوق رای بیاورند و خودشان ببینند که مردم ترکیه چقدر راحت آنها را برای همیشه ترک خواهند کرد!
مرال آکشنر، رهبر حزب خوب و متحد دیرینه K ق l دار çdaro .lu می گوید: «اردوغان با استعداد ذاتی خود کشور را ویران کرد. مرز باریکی بین بی کفایتی و خیانت وجود دارد. برای اردوغان در دوران بازنشستگی آرزوی موفقیت دارم. بادهای وحشتناکی در راهروهای کاخ بشتپه شروع به وزیدن کرد.
اورا اور دوندار، روزنامه نگار برجسته ترک با اشاره به وضعیت اقتصادی و بی تفاوتی سیاستمداران برای مقابله با بحران نوشت: اقتصاد در آتش است و به جای خاموش کردن آن، روی آن بنزین می ریزند و آن را گرم می کنند. او (اردوغان) هر بار که از اقتصاد صحبت می کند، قیمت دلار را افزایش می دهد. راه حل این مشکل انتخابات زودهنگام نیست، بلکه انتخابات فوری است.
پیامدهای کاهش ارزش لیر برای اردوغان
تجربه تاریخی نشان می‌دهد که در هیچ کشوری، هر چقدر هم که سرکوبگر سیاسی باشد، مردم ممکن است واکنش قاطعی از خود نشان ندهند، اما وقتی شرایط اقتصادی کشور با وجود حکومت دموکراسی مساعد نباشد، مردم به خیابان‌ها می‌آیند و علیه حکومت شعار می‌دهند. از پارک گزی در سال 2013 تاکنون شاهد اعتراضات جدی در ترکیه نبوده ایم. نارضایتی مردم ترکیه هم در شهرهای مختلف این کشور و هم در شبکه های اجتماعی با هشتگ هایی مانند «اردوغان استعفا» به گوش می رسد و در اعتراضات اخیر حدود 70 نفر بازداشت شده اند که نشان از کاهش چشمگیر محبوبیت اردوغان و اردوغان دارد. کابینه او دولت اردوغان تنها دولتی است که در تاریخ چند صد ساله این کشور برای مدت طولانی در راس سیاست این کشور باقی مانده است، اما نظرسنجی های اخیر شرکت های مشهور ترکیه قدرت رئیس جمهور ترکیه را “یک” نشان می دهد. او با چالش های مهمی روبروست و اگر در انتخابات ریاست جمهوری بعدی شکست بخورد، تعجب نخواهیم کرد. مانند شکست در انتخابات شهرداری در سال 2018، اپوزیسیون موفق شد شهر استانبول را که به سنگر نئو عثمانی اردوغان معروف است، تصرف کند. اکنون مردم ترکیه از تکرار تجربه تلخ بحران اقتصادی سال 2001 در ترکیه هراس دارند، اما باید دید گام بعدی اردوغان برای عبور از این بحران چه خواهد بود؟!